02/12/2024
Chu Văn sinh ngày 22-12-1920, tên thật là Nguyễn Văn Chử, xuất thân trong một gia đình nhà nho, quê họ, quê ở xã Trư xã Trực Nội, huyện Thái Ninh, nay là xã Đông Quang, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Bố là một thầy đồ nho. Mười hai tuổi, bố mất, phải thôi học, trở về nhà làm ruộng. Năm 1940-1941, tham gia phong trào Thanh niên cứu quốc ở Nam Định và Hải Phòng, rồi tham gia Cách mạng Tháng Tám, làm cán bộ tuyên truyền ở xã. Những năm kháng chiến chống Pháp, làm các công tác tuyên huấn, địch vận ở tỉnh Thái Bình và Liên khu III. Từ 1950, phụ trách tòa soạn báo Cứu quốc Liên khu III. Từ 1958, là Trưởng ty Văn hóa tỉnh Nam Định, Nam Hà, rồi Chủ tịch Hội Văn nghệ Hà Nam Ninh cho đến khi nghỉ hưu. Chu Văn mất ngày 17-7-1994.
TÁC PHẨM:
* Tiểu thuyết:
Bão biển - 2 tập (Tập 1 - 1969; Tập 2 - 1982);
Đất mặn (2 tập) - 1975;
Giáp mặt - 1986;
Mây thành – 1992
CHU VĂN TOÀN TẬP
* Truyện ngắn:
Con đường lầy - 1959;
Cô lái đò sông Ninh - 1960;
Ánh sáng bên hàng xóm - 1964;
Hương cau - Hoa lim -
Bông hoa trắng - 1978;
Mùa chim phượng bay về - 1986;
Tiếng hát trong rèm - 1988;
Ngọc tương tư - 1996.
* Các thể loại khác:
Phát Diệm (thơ) - 1955;
Cô gái làng Dương (kịch chèo) - 1955,
Tiếng hát trên sông (bút ký) - 1962.
Tôi học viết và viết, Tạp chí Văn học, số 6,1984.
CHU VĂN TOÀN TẬP
Con đường đi lên của họ là thăng băng và khỏe nhẹ. Đặt con người trước những thử thách lớn lao của chiến tranh, đồng thời biết soi sâu vào những mặt còn mờ khuất hoặc u ám của cuộc sông, để tìm ra những chướng ngại. Chu Văn nói với ta, cuộc sông ngay trong từng chưa thể, chưa kịp giải quyết thì cũng cần gióng một hồi chuông bảo bước đi lên của nó, đang còn rất lắm vấn đề phải giải quyết, động... Không né tránh những thói tệ ở chính ngay trong hàng ngũ hoặc nếu chuyện đáng buồn hoặc xấu hổ còn có đất sống trong chính cuộc đời hôm nay - đó là ý định dũng cảm và đáng quý ở Chu Văn, được thể hiện ít nhiều trên bộ tiểu thuyết mới này. Cố nhiên thời điểm 1975 ngăn cách hai giai đoạn cách mạng, khiến cho hai tiểu thuyết những điểm khác biệt trong nội dung, trong âm điệu, trong phương thức diễn đạt. Từ đỉnh cao Bão biển, Chu Văn không dễ vượt mình trong Đất mặn. Để tránh cái khó ấy, anh đã tìm một cách tiếp cận hiện thực khác, hẳn còn xa mới có được sức áp sát đào sâu và ôm trùm của Bão biển, nhưng cốt sao không bị trùm trong bóng rợp của những thành công đã có. Vượt lên Đất mặn, Sao đổi ngôi, cho ta cảm nhận lại ít nhiều mùi vị và giọng điệu Bão biển: trong sự dồn dập đều chồng chất các chuyện đời, trong sự éo le của các số phận, trong sự cam chịu hoặc vượt lên sức đề của ngoại cảnh, trong sự mấp mé không dễ đánh giá giữa cái thiện và cái ác, cái đúng và cái sai... Vẫn một Chu Văn giàu chất sống và giàu bản lĩnh, không né tránh những mặt tối, những chuyện không vui. Và cũng vẫn một Chu Văn có cách nhìn sáng, không bị vướng hoặc rối trong các tình huống bi đát hoặc phức tạp.
Nhưng nếu có điều đáng tiếc, so với Bão biển, ở hai tiểu thuyết
này - đó là sự thiếu đi bút pháp tiểu thuyết, có yếu đi bản lĩnh dụng truyện - cái bản lĩnh cho phép người viết đứng lùi ra, để cho cuộc sống tự nói lên tiếng nói của nó. Có bút pháp và bản lĩnh đó trong Bão biển, Chu Văn đã tạo được một thế giới nghệ thuật riêng, không sâu mà còn có sức nhân lên, sức sinh sôi trong tâm tưởng người đọc. lẫn; một thế giới với những hình khối và đường nét không những in Từ bút pháp dựng chuyên sang bút pháp kể - dẫu là tác giả kể hoặc nhân vật kể - thế giới truyện có phần không tránh khỏi nghèo đi ít nhiều sự đa sắc, tính đa thanh vốn có của cuộc đời.
LỜI GIỚI THIỆU
Nói Chu Văn là nói một lớp người viết đến với nghề từ trách
nhiệm công dân. Cũng có thể nói đó là lớp nhà văn sản phẩm của Cách mạng Tháng Tám. Trong quan niệm buổi đầu ở họ, văn nghệ trước hết phải là một vũ khí tuyên truyền. Văn nghệ phải đến với quần chúng, số đông vừa từ bóng tối của cuộc đời cũ bước ra đang khao khát ánh sáng của văn hóa để biến cải cuộc đời mình. Nhiệm vụ cách mạng phát triển, quần chúng trưởng thành; anh cán bộ chính trị học viết, xem văn nghệ như một công cụ tuyên truyền trở thành nhà văn; và sự song hành phát triển đó đã đưa Chu Văn vào đội ngũ người viết chủ lực của nền văn nghệ mới sau 1945. Hơn thế, còn đưa Chu Văn lên tầm cây bút tiểu thuyết có thành tựu, có nghề, giành được vị trí cao trong nền văn xuôi hiện đại.
Nói tóm tắt như vậy, nhưng cũng cần trở lại một ít "lịch sử" về
con đường đi của Chu Văn, để thấy mỗi thành công thu được trên bất cứ lĩnh vực nào của sự sáng tạo nghệ thuật cũng đều không ngẫu nhiên, mà phải là kết quả của sự nỗ lực, tận tâm cùng với tài năng, trai qua nhiều thăng trầm, bước này tạo đà cho bước khác. Nghề văn không đến sớm với Chu Văn. Dẫu niềm yêu thích thơ ở anh có từ tuổi học sinh, và sự hăng hái hoạt động trên lĩnh vực này được khai mở từ Tháng Tám - 1945, nhưng chiến công ghi lại được, đến hôm nay, khi anh có dịp "hồi ký”… là tên mấy vở kịch phục vụ kịp thời phong trào cách mạng và kháng chiến ở Bình Thái anh quê Thế nhưng từ hôm nay nhìn lại thì cái khoảng thời gian chống Pháp chín năm ấy lại là một thời gian rất cơ bản, có ý nghĩa chuẩn bị và định hướng rất quan trọng cho nhà văn, nhà tiểu thuyết Chu Văn
Tác giả Bão biển, sau Đất mặn và Sao đổi ngôi lại cho ra đời
tiểu thuyết Giáp mặt, như là sự theo đuổi, sự kiện trì bám sát hành trình của một vùng đất... nghịch, một vùng đất luôn gây sự, luôn có sự cho người viết phải quan tâm. Ngoài việc sáng tác, Chu Văn còn tham gia chủ trì và chủ biên nhiều cuốn sưu tầm, nghiên cứu danh nhân lịch sử và danh nhân văn học, từ cổ điển đến hiện đại. Những hoạt động đó cùng với vốn kiến thức phong phú đã khơi ở anh một nguồn mạch sáng tạo mới trong loại truyện ngắn lịch sử, để góp vào yêu cầu giáo dục truyền thống cho các thế hệ bạn đọc hôm nay.
Ban biên tập