29/06/2025
Thay vì mất nhiều giờ để lên ý tưởng, viết giáo án hay xây dựng hệ thống kiểm tra đánh giá, giáo viên ngày nay chỉ cần vài dòng lệnh đơn giản để nhận được những gợi ý rõ ràng, mạch lạc từ ChatGPT. Từ việc thiết kế dàn ý bài giảng cho một chủ đề cụ thể, mô hình có thể lập tức đề xuất bố cục bài học, phân chia nội dung hợp lý theo thời lượng từng buổi và nhóm đối tượng học sinh. Ví dụ, nếu được yêu cầu xây dựng bài giảng về “Chủ nghĩa xã hội khoa học” cho sinh viên năm nhất, ChatGPT có thể đưa ra toàn bộ cấu trúc gồm phần mở đầu gây hứng thú, nội dung cốt lõi với ví dụ minh họa, hoạt động nhóm và phần tổng kết gắn với đánh giá.
Không chỉ dừng ở mức gợi ý cấu trúc, ChatGPT còn có thể soạn nội dung bài giảng chi tiết theo nhiều cấp độ khác nhau. Giáo viên có thể yêu cầu viết lại lý thuyết theo cách đơn giản dễ hiểu cho học sinh phổ thông, hoặc yêu cầu trình bày học thuật sâu hơn cho sinh viên cao học. Tính năng này đặc biệt hữu ích khi giảng dạy những khái niệm trừu tượng như giá trị thặng dư, tư duy phản biện, hay các nội dung có tính kỹ thuật cao trong khoa học tự nhiên và công nghệ.
Một trong những điểm nổi bật của ChatGPT là khả năng tạo ra các hoạt động tương tác phù hợp với bài học. Trong xu hướng giáo dục lấy người học làm trung tâm, việc thiết kế hoạt động nhóm, câu hỏi mở, tình huống thực tiễn hoặc trò chơi lớp học có vai trò quan trọng trong việc kích thích tư duy và tạo hứng thú học tập. Với ChatGPT, giáo viên dễ dàng nhận được nhiều ý tưởng thú vị, từ một game khởi động sáng tạo cho đến tình huống tình huống tranh luận nhóm mô phỏng thực tiễn.
Công cụ này cũng cho phép thiết kế hệ thống câu hỏi kiểm tra đánh giá phong phú: từ trắc nghiệm, tự luận đến điền khuyết, nối ý. Điểm mạnh của ChatGPT là khả năng tùy biến theo cấp độ tư duy Bloom, giúp giáo viên đánh giá không chỉ kiến thức ghi nhớ mà cả khả năng vận dụng, phân tích và sáng tạo của người học. Giáo viên cũng có thể yêu cầu hệ thống phân loại câu hỏi theo chủ đề, cấp độ khó, hoặc định hướng kỹ năng cần rèn luyện.
Bên cạnh đó, ChatGPT đặc biệt hữu ích trong việc hỗ trợ giảng dạy song ngữ hoặc quốc tế hóa nội dung bài giảng. Công cụ có thể dịch các bài giảng sang tiếng Anh, Pháp, Trung Quốc... mà vẫn giữ được ngữ nghĩa chuyên môn chính xác. Với các giảng viên giảng dạy cho sinh viên nước ngoài hoặc đang phát triển học liệu số bằng song ngữ, đây là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp tiết kiệm thời gian dịch thuật và hiệu đính.
Một lĩnh vực khác mà ChatGPT phát huy thế mạnh là hỗ trợ xây dựng nội dung cho các bài giảng trực tuyến và video giảng dạy. Mô hình có thể viết kịch bản video chi tiết, chia nội dung thành các phần hợp lý, gợi ý lời thoại, câu hỏi tương tác cũng như cách trình bày slide sao cho sinh động, hấp dẫn. Với sự hỗ trợ của ChatGPT, việc xây dựng một khóa học E-learning trên nền tảng số trở nên nhanh chóng và chuyên nghiệp hơn.
Không chỉ cung cấp nội dung, ChatGPT còn giúp giáo viên tìm kiếm và đề xuất các tài nguyên minh họa như video, hình ảnh, website, hoặc công cụ tương tác phù hợp với từng chủ đề bài học. Điều này góp phần làm phong phú trải nghiệm học tập của học sinh, đồng thời hỗ trợ giáo viên tiếp cận các nguồn tài liệu mở (OER) chất lượng cao một cách dễ dàng.
Với khối lượng công việc ngày càng lớn, giáo viên còn có thể nhờ ChatGPT chuyển đổi định dạng nội dung: từ văn bản sang slide, từ bài giảng dài thành bản tóm tắt cho học viên hoặc từ giáo án word thành infographic minh họa. Khả năng linh hoạt này giúp người dạy tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả trình bày.
Quan trọng hơn, ChatGPT còn có thể đồng hành cùng giáo viên trong việc thiết kế cả chương trình học dài hạn: từ khóa đào tạo kỹ năng ngắn hạn đến chương trình môn học kéo dài suốt học kỳ. Với yêu cầu cụ thể về mục tiêu đầu ra, thời lượng, phương pháp giảng dạy và đánh giá, công cụ này có thể đề xuất một lộ trình học chi tiết, phân chia theo tuần hoặc theo mô-đun, đảm bảo phù hợp với nhu cầu đào tạo hiện đại.
Tất nhiên, ChatGPT chỉ là một công cụ. Giáo viên vẫn đóng vai trò trung tâm trong việc kiểm tra tính chính xác, điều chỉnh ngôn ngữ phù hợp với ngữ cảnh giảng dạy và truyền tải bài học bằng trái tim và kinh nghiệm sống của mình. Tuy nhiên, khi được sử dụng đúng cách, ChatGPT không thay thế người thầy mà đóng vai trò như một người đồng hành thông minh, giúp giáo viên phát huy năng lực sáng tạo và tập trung hơn vào việc tương tác với người học.
Trong kỷ nguyên giáo dục số, việc biết cách tận dụng các công cụ hỗ trợ như ChatGPT không chỉ giúp nâng cao chất lượng bài giảng, mà còn góp phần định hình một thế hệ giáo viên mới: sáng tạo, linh hoạt, và chủ động đổi mới vì người học.
Nguyễn Văn Tuấn